1Жан Ванье нарадзіўся ў Канадзе, служыў у марскім флоце. Пакінуў вайсковую службу дзеля таго, каб служыць Езусу. Вывучаў філасофію, а пасля быў выкладчыкам філасофіі на ўніверсітэце. Ідучы за парадай свайго духоўнага кіраўніка, стаў жыць з двума непаўнаспраўнымі мужчынамі. Гэта быў адказ на вучэнне Езуса: ніхто не можа любіць Айца Нябеснага, пакуль не навучыцца любіць людзей. Для Жана Ванье такімі любімымі людзьмі сталіся непаўнаспраўныя. Так нарадзілася Божая справа, якая разыйшлася па ўсім свеце пад назвай "Каўчэг".

З Жанам Ванье размаўляюць Войцех Бановіч і Лукаш Цісхнэр

 

Што Вы даведаліся пра Бога любові, жывучы разам  з ментальна непаўнаспраўнымі людзьмі?

– Я даведаўся, што найважнейшая рэч – гэта прысутнасць, бо яна дапамагае адкрываць людзям, што яны маюць вартасць... Любоў заключаецца ў адкрыцці прыгажосці Бога ў іншым чалавеку і ў абуджэнні ў ім даверу да самога сябе. Любіць кагосьці – значыць, паказаць яму, што ён прыгожы, здольны да  высакародных учынкаў. Любіць кагосьці – значыць, прывітаць яго ў сваім унутраным свеце і паступова дапамагаць яму ўзрастаць у даверы да самога сябе. Таямніца Уцелаўлення прынесла адкрыццё, што мы надаемся да любові...

Я таксама адкрыў, што гэта такое – быць падатлівым да зраненасці, бо таямніца любові ляжыць у ранімасці. 

Калі толькі хтосьці пачынае любіць, ён станоіцца крохкім, ён можа сам пакалечыцца. Менавіта таму Езус з'яўляецца Асобай, якая можа быць зраненай у найбольшай ступені, бо Ён палюбіў найпаўней.

У хвіліну нараджэння кожнае дзіця робіцца зраненым праз сваю маці. Ад хвіліны зачацця паміж ім і ягонай маці існуе поўнае адзінства. Затым, аднак, надыходзіць разрыў: дзіця пакідае ўлонне маці, і ў выніку – у яго з'яўляецца першасны страх. Такім чынам, ад пачатку ў чалавеку пачынаюць існаваць два ўзроўні: глыбейшы – камунія і адзінства, і другасны – разрыў, ці страх. Дзіця знаходзіць разарванае адзінства на руках у бацькоў, але з гэтага моманту ў ягоным жыцці любоў і страх несупынна пераплятаюцца.

У самым цэнтры ўсіх рэчаў знаходзіцца яднанне. Менавіта таму псіхолагі кажуць, што мы заўсёды імкнемся да любові, якую згубілі. У нас існуюць несупынны страх і боль, бясконцы пошук страчанай любові, якую мы ўсё ж знойдзем. Найдзіўнейшая асаблівасць людзкіх стварэнняў – прагнуць таго, што бясконцае. З гэтага пункту гледжання мы вельмі адрозніваемся ад кароў, якіх на працягу тысячагоддзяў займае толькі тое, каб нязменна жаваць траву і даваць малако.

Такім чынам, нарадзіўшыся, дзіця замыкаецца ў самім сабе і робіць бар'еры. Так я разумею грэх першародны: як усведамленне непрысутнасці Бога, як адчуванне сябе нелюбімым, што выяўляецца ў стварэнні муроў. Хрыстос быў свабодны ад першароднага граху: Яго маці была беззаганнапачатаю, і менавіта таму Яна адорвала Яго заўсёды поўнаю любоўю, а Ён не мусіў ствараць вакол сябе абаронны шчыт. Разам з тым, Езус - самы крохкі з людзей, Ён - чалавек, які мае бязмежную здольнасць быць зраненым. Таму я пагаджаюся з тым, што існуе цесная сувязь паміж цярпеннем і любоўю.

2Каменнае сэрца – гэта закрытае сэрца. Можа падавацца, што такое сэрца вольнае ад пакутаў, але на самой справе яно пакутуе, пакутуе ад сваёй замкнёнасці. Калі я маю сэрца з цела, то дазваляю, каб другі чалавек увайшоў у маё сэрца, а я каб пранікнуў у ягонае. Св. Тамаш з Аквіну адкрывае нешта вельмі важнае, калі распавядае пра любоў. Паводле яго разважанняў, пачуццё любові – гэта mutuaadhaesio, ці "узаемнае прыліпанне", гэта здольнасць да таго, каб я мог жыць у другой асобе, а другая асоба магла жыць ува мне. Каб быць здольным да любові, трэба стаць адкрытым, што значыць, быць падатлівым для зраненняў.

Давайце паразважаем над таямніцай Святой Тройцы. Езус – несамавіты, бо, калі кажа пра свайго Айца, падкрэслівае: "Я не кажу нічога і не раблю нічога сам, я толькі паўтараю тое, што мне сказалі, я толькі выконваю волю Айца". У гэтым бачна поўнае ўзаемнае пранікненне Асобаў Тройцы. Мы шукаем сваёй тоеснасці ў заменах улады альбо інтэлігенцыі. Бог жа – гэта тоеснасць у камуніі. Нам вельмі цяжка гэта зразумець, бо нам, каб увайсці ў якую-небудзь супольнасць, трэба спазнаць яе абавязковую іерархію. Тым часам, каб атрымаць тоеснасць у камуніі, нам трэба пакінуць тоеснасць, заснаваную на ўладзе. У цэнтры камуніі - крохкасць, падатлівасць да зраненняў ад іншай асобы. Каб Бог мог увайсці ў маё сэрца, мне трэба адкрыцца, стаць слабым, а гэта адначасова азначае, што мне трэба знішчыць сваю тоеснасць, якая стаіць на падмурку моцы і бляску.

– Пьер Абеляр выказаў таямніцу любові Бога да чалавека ў пытанні: "Скажы, калі ласка, што ўбачыў у табе Той, якому нічога не трэба, але, жадаючы здабыць цябе для сябе, Ён пермог мукі смерці, такой страшнай і ганебнай?" Як бы спадар адказаў на гэтае пытанне?

– Св. Тамаш сфармуляваў незвычайнае сцвярджэнне: „Bonumestdiffusivumsui”. Любоў - гэта штосьці, што трэба перадаваць. З гэтага вынікае парадокс: бясконцы Бог адчувае патрэбу, неабходнасць, каб даць сябе самога. Мы пытаемся, ці можа Ён мець якую-небудзь патрэбу. Не, не можа. Але, аднак, ён мусіць дзяліцца з іншымі. Ён мусіць даваць яднанне з Сабою. Бо таямніца Найсвяцейшай Тройцы – гэта таямніца яднання, калі тры Асобы аддаюцца сабе ў любові. У гэтым месцы мы дакранаемся да фундаментальнай асаблівасці чалавечай істоты. Анёлы не кахаюць, не маюць дзяцей – яны стварэнні чыстыя.  Св. Тамаш казаў, што тоеснасць анёлаў – гэта тоеснасць віду: кожны анёл – гэта асобны від, і такім чынам анёлы знаходзяцца ў іерархічных адносінах адзін да аднаго. Мы ж, людзі – аб'яднаныя ў матэрыі і належым да таго ж самага віду.Тое, што нас у першую чаргу адрознівае ад анёлаў, гэта матэрыя, нашае цела. Менавіта таму мы можам узаемна любіць адзін аднаго і ўзаемна адзін у адным заставацца.

Сам факт, што жанчына і мужчына адрозніваюцца і могуць адорваць адно аднаго любоўю, з'яўляецца знакам таямніцы Тройцы – не выпадкова жанчына і мужчына становяцца сімваламі Абранніка і Абранніцы. Традыцыя загадвае нам разумець яднанне Асобаў Тройцы ў якасці бацькоўска-сыноўскіх стасункаў. Разам з тым, Святая Тройца мае пэўнае сужэнскае аблічча. Св. Павел параўноўвае сужэнства да яднання Хрыста і Касцёла. Можна, аднак, сказаць яшчэ больш: сужэнства – гэта таямніца Тройцы, у якой жывуць дзве Асобы і ў гэтым узаемным жыцці Яны пранікаюцца Святым Духам.

3– Любоў валодае надзвычайнай магчымасцю пазнання. Св. Павел кажа: " Бо цяпер мы бачым праз люстэрка, цьмяна, а тады – тварам у твар. Цяпер я ведаю часткова, тады ж спазнаю так, як і я спазнаны". Дзякуючы любові, мы больш спазнаём і бачым тое, што дагэтуль выслізгвала ад нас?

– Думаю, што, калі "споўніцца" час, мы будзем бачыць усё і любіць усё, як Бог. Адзінства станецца такім моцным, што настане глыбокае ўзаемапранікненне жыцця Бога і нашага жыцця. Гэта будзе зусім новая форма пазнання. Я часта паўтараю, што вера – гэта бачанне свету так, як яго бачыць Бог. Вера закладвае ў нас перамены, а гэтыя перамены – жыццё Бога ўва мне. Цяпер гэта адбываецца ў веры, бо мы жывем за заслонаю, але калі яна знікне, тады вера не будзе патрэбна...

– Ці менавіта любоў паспрыяе знікненню заслоны?

– Так. Любоў – гэта visunitivaсіла зліцця. Мы становімся адным: я ў Богу, а Бог ува мне. Езус кажа, што мы мусім стаць адным, як Айцец і Сын. Мы мусім з'яднацца з Езусам так, як Езус яднаецца з Айцом, мы павінны стаць еднасцю і паміж людзей. Любоў – гэтая яднаючая сіла. Яна прыводзіць да таго, што мы становімся адзінствам, захоўваючы, разам з тым, сваю тоеснасць. Гэта і таямніца Святой Тройцы: Бог Айцец, і Сын, і Дух Святы – гэта адзінства, але кожная з асобаў захоўвае сваю суб'ектыўнасць.

– Гэта можа досыць шалёнае пытанне, але, ці маглі б мы ведаць, што Бог з'яўляецца любоўю, калі б Ён не спаслаў нам свайго Сына?

– Думаю, што не. Габрэйскія канцэпцыі кажуць пра Бога, які сыходзіць да чалавека для таго, каб напоўніць яго энтузіязмам. Да такой характэрыстыкі больш ці менш схіляюцца некаторыя антычныя філасофы. Евангелле ж гаворыць пра нешта зусім новае. У аб'яўленні Хрыста мы знаходзім слова "прысунасць": Слова становіцца целам і ад гэтага моманту пачынае жыць сярод нас. Слова ўцелаўляецца ў Марыі, пасярод людзей, і застаецца з людзьмі. Цікава, што дзеяслоў "заставацца" вельмі часта сустракаецца ў Евангеллі ад Св. Яна. Такім чынам, хрысціянская візія – гэта візія яднання, адпачынку, быцця.

– Св. Тамаш шмат гаворыць пра багаслоўскія дабрачыннасці: веру, надзею, любоў. Паводле яго канцэпцыі, яны неаддзельныя адна ад адной. Ці сапраўды любоў павінны суправаджаць вера і надзея?

– Любоў і надзея не заўсёды суправаджаюць веру. Толькі ў нашым зямным жыцці любоў падтрымліваецца верай і надзеяй. У жыцці вечным вера і надзея не будуць нам патрэбныя. Там заваладарыць адзінства ў цалкавітай яснасці і ў святле. На гэтым свеце, дзе жывём за заслонаю, любоў ідзе далей, чым вера. Любячы, мы можам глыбей увайсці ў таямніцу Бога, што паказаў св. Ян ад Крыжа.

Вера заўсёды вядзе нас да радасці яднання. Надзея з'яўляецца асэнсаваннем, што гэтае яднанне аднойчы надыдзе – не з прычыны таго, што мы яго заслужым, але таму, што гэта нам будзе дадзена.

– Але ці магчыма, каб у гэтым жыцці хтосьці блізка падышоў да Найсвяцейшай Любові, не маючы веры і надзеі?

– Гэта таямніца, але нешта такое здарылася з Тэрэзай з Лізье. Ва ўзросце 10 гадоў яна дасведчыла моцнага псіхозу – я не маю сумніваў, что гэта была разнастайнасць псіхозу. Калі яна ляжала на ложку ў пакоі, у якім знаходзіліся іншыя людзі, яна не магла адкрыць вачэй. Калі пакой пуставаў, яна магла адкрываць вочы. Гэта быў страх перад людзьмі і стасункамі. Такі жудасны страх вынікаў з таго, што, яна, маленькае дзіця, перажыла некалькі балючых расстанняў: спачатку яна трапіла да нянькі, пазней, калі ёй было 4 гады, памерла яе маці, потым пакінула дом ейная любімая сястра Паўліна. Такім чынам, яе напаўняў моцны страх і яна не магла ўстанаўліваць кантакты. Менавіта таму яна ўцякла ў псіхічны свет. І толькі тады, калі яна паглядзела на фігурку Мадонны і спазнала Яе ўсмешку, яна адкрыла, што яе любяць.

Шмат пазней, больш ці менш за паўтары гады да смерці, яна перажыла чарговае расстанне. Яна адчувала сябе пакінутай Богам і сумнявалася ў Яго існаванні. Але цяпер яна магла перанесці гэтую пакінутасць. Раней ёй была патрэбная псіхіятрычная абарона, сховішча. А цяпер не, бо ёй аказалася ласка...  Тут мы можам убачыць, як прысутнасць Бога дапамагае нам пераносіць цярпенні. Раней Тэрэза не магла пераносіць цярпенні, яна магла трапіць у трывалы і паглыбляючы псіхоз, бо была надзвычай чуллівая. На схіле свайго жыцця яна казала: "Я веру, бо хачу верыць". Калі сыходзіш да глыбіняў цемры, вера перастае быць пачуццём, яна ператвараецца ў тонкую нітку, што звязвае. Было ў гэтай жанчыне нейкае найглыбейшае прагненне... Любоў загадвала Тэрэзе верыць. 

– Кульмінацыйным пункам нашага жыцця, да якога мы імкнемся, з'яўляецца ахвяра?

– І так, і не. Кульмінацыйным пунктам з'яўляецца давер. Складанне ахвяры – гэта нешта дынамічнае. Давер, аднак, на маю думку, гэта штосьці глыбейшае. Я магу скласці з сябе ахвяру і не ведаю, як гэта зрабіць, але веру, што мяне любяць. Я веру, што ахвяра знаходзіцца на шчыце любові Езуса, таму шо Ён – любоў і Ён застаецца ў трывалым адзінстве з Айцом. А мы, тым часам, з'яўляемся, я б сказаў, не-быццём прад Быццём. І таму, што мы з'яўляемся не-быццём, у нас існуе штосьці больш фундаментальнае: давер. Мы можам сказаць, што давер – гэта ахвяра з уласных жаданняў. Ля падмурку даверу мы можам знайсці нітку веры: я зусім згубіўся, я не ведаю, як скласці з самога сябе ахвяру, але я веру, што Езус мяне любіць.

4– Давер - гэта ласка?

– Так, таму што з прычыны забруджанасці першародным грахом мы не можам давяраць: мы замыкаемся. Толькі дзякуючы ласцы, мы можам адкрыцца, і толькі давер можа разбіць заслону, якая абараняе нас ад зраненняў. Але дзеля таго, каб быць здольным да даверу, трэба каб да мяне найперш дакранула ласка. 

 – Вандруючы па свеце, спадар часта сустракае паслядоўнікаў іншых рэлігій. Вобраз Бога любові спецыфічны толькі для хрысціянства, альбо яго магчыма сустрэць у іншых рэлігійных традыцыях?

– Яго можна зайсці ў містыкаў – напрыклад у містыцы ісламу, асабліва ў суфізме. Мусульманская містычка канца VIII в. Рабія аль-Адавія з Басра выкарыстоўвае словы і выразы, якія нагадваюць мову Св. Яна ад Крыжа ці Песні песняў. На маю думку, такое супадзенне гаворыць само за сябе: гэты натуральна-надпрыродны плач па камуніі, амаль што енк,  засеў у нас вельмі глыбока.

– Аднойчы Вы сказалі, што, знаёмячыся з іншымі традыцыямі, адкрылі, што ў цэнтры хрысціянства знаходзіцца прабачэнне.

– Традыцыі індуізму і ісламу гавораць аб актыўным набліжэнні да Бога, у хрысціянстве ж напрамак у нейкім сэнсе процілеглы: Бог – той, каго запрашаюць. Умоваю запрашэння Бога з'яўляецца знікненне бар'ераў. Прабачэнне знішчае бар'еры, што дзеляць людзей і аддзяляюць іх ад Бога. Таямніца Уцелаўлення, Слова, якое сталася Целам, прынесла радыкальныя перамены. Большасць рэлігій набліжаецца да Бога праз розный дзеянні – малітву, інтэлектуальныя трэнінгі, практыкі добрых учынкаў, годнасць. У хрысціянстве ж Бог сам прыходзіць, каб ахвяравацца для нас. Таму ў цэнтры хрысціянства знаходзіцца запрашэнне Езуса. Не практыка добрых учынкаў, але запрашэнне, якое стаіць на адкрыцці сябе ў даверы.

– Прабачэнне – гэта працэс лячэння памяці? Якая роля памяці ў прабачэнні?

– Аб лячэнні памяці шмат кажа Папа (св. Ян Павел II). Прабачэнне – гэта ламанне бар'ераў. Прабачыць – значыць, дазволіць таму, хто мяне параніў, зноў увайсці ў маё нутро. Але з прычыны памяці ўва мне існуюць перашкоды. Памяць вельмі падобная на бар'еры.

Як ствараецца вобраз Бога?

– Вобраз Бога адкрываецца паступова. У нашым "воблаку няведання" мы не маем Ягонага вобразу! Які першы абраз Бога, з якім мы сутыкаемся? Гэта вобраз нашых бацькоў, маці і айца. Бог, які дае нам жыццё, корміць нас, любіць, спачувае... Пазней, у падлеткавым узросце, гэты вобраз змяняецца – Бог становіцца абраннікам. Але і тады гэты вобраз дынамічны, у руху.

Я веру, што ідучы да Бога, нам трэба прайсці рознымі сцежкамі, але найбольш фундаментальнай з'яўляецца дарога вялікай боязі. Менавіта на ёй мы адкрываем "маленькага" Бога, каторы сумуе па любові і чакае, каб мы Яму адчынілі дзверы. Гэта неверагодная тайна. Парадокс Бога любові ў тым, што Ён можа перадаваць мне любоў толькі тады, калі я яе прымаю. А калі я яе не прымаю? Тады Бог быццам хаваецца сам у сабе – гэта досыць нязграбны вобраз, але па сутнасці менавіта так і ёсць. У гэты час мы дакранаемся да таямніцы боязі Бога, які сумуе па тым, каб аддаць самога сябе, але перажывае адкінутасць. Тут хаваецца ўся боязь любові. Трэба самому перажыць боязь, каб быць у стане адкрыць Бога.

Шукаючы вобраз Бога, нам трэба перайсці ад паняцця да досведу – досведу, які мы можам звербалізаваць праз перажыванне боязі, любові... Пачынаем з паняцця, а заканчавем у "воблаку няведання". Бог нас там чакае... Не ведаю, як гэта выказаць словамі. Я не тэолаг, а толькі дзялюся пэўнымі прадчуваннямі, пробліскамі, але не магу іх сінтэзаваць.

– Значыць, мы жывем у "цёмнай ночы"...

– Так. Гэта найвялікшы людзкі клопат: як перанесці страх, якога мы баімся. І таксама, як нам чакаць. Нядаўна я прачытаў цудоўную кнігу Ансельма Груна OSB "На паўдарозе". Кніга прысвечана духоўнаму крызісу, праз які праходзяць людзі паміж 40 і 50 гадамі жыцця. Грун падсумоўвае меркаванні на тэму "крызісу сярэдзіны жыцця" XIV-вяковага містыка Іагана Таўлера і Карла Густава Юнга. Таўлер прыкмеціў, што на працягу сваіх першах 40 гадоў жыцця мы кіруемся энтузіязмам, радасцю, мы ўзрушаныя, вельмі жадаем наблізіцца да Бога, але потым надыходзіць пэўны перапынак – нашае духоўнае жыццё дагэтуль падаецца бясплённым, павярхоўным... Гэты крызіс выяўляе нейкі страх, і калі мы яго спазнаем, то пачынаем чакаць чагосьці новага. На думку Таўлера, цярпенні з'яўляюцца ласкаю Бога, бо, дзякуючы ім, мы можам спусціцца да глыбіняў сваёй душы.

У нашым жыцці мы праходзім праз чарговыя этапы: спачатку мы перажываем узнёслую радасць, але потым зрываемся і з'яўляецца страх, потым мы знаходзім штосьці новае, хапаемся за нешта, ідзем далей, але зрываемся зноў... да таго часу, пакуль не надыходзіць смерць. Рэч у тым, што нам трэба перанесці страх, не шукаючы кампенсацый, і чакаць на дадзеную нам прысутнасць Бога. У гэтым моманце мы вяртаемся да даверу. 

– Езус кажа, што людзі чыстага сэрца "будуць бачыць Бога". Як на Вашую думку, што такое "чыстае сэрца"?

– Яно як "чыстае золата", а значыць як штосьці сапраўднае - гэта чыстая любоў... Чыстае сэрца не шукае ўласнай матывацыі, уласнай славы. Часамі мы сустракаемся з фальшывым дабром, як у выпадку з людзьмі, якія дапамагаюць інвалідам, але іхняя мэта – каб іншыя іх паважалі і імі захапляліся. Чысціня сэрца ў нейкім месцы спалучаецца з таямніцай Езуса, які жыве ў нас. Гэта аўтэнтычнае жаданне любіць іншага чалавека, жаданне, каб іншы чалавек паўставаў.

5– Напрыканцы нам бы хочацца звярнуцца да прывавесці пра марнатраўнага сына. Старэйшы брат не мог згадзіцца з тым, што бацька прыняў з адкрытымі рукамі сына-грэшніка. Ці не адбылося так, што старэйшы брат меў веру і надзею, але яму бракавала любові?

– Я не ўпэўнены, што ён меў веру. Ён адчуваў сябе бяспечна. Пачуццё бяспекі было яго верай. Ён не дазволіў, каб ягоная вера ачысцілася: ён не разумеў свайго айца. Мы досыць лёгка можам увайсці ў свет дабрачыннасцяў, бо ён беспячнейшы. Гэтая бяспека з'яўляецца чымсьці неабходным, я не кажу, што гэта штосьці дрэннае. Трэба, аднак, перайсці ад гэтай бяспекі да небяспекі, да няпэўнасці. Малодшы сын рызыкнуў і ўвайшоў у няпэўнасць. Я не кажу, што ён зрабіў добра, гавару толькі, што ён рызыкнуў. Можна сказаць, што ён спусціўся на глыбейшы ўзровень свайго быцця. Ён мог назаўсёды застацца ў свеце цемры, шаленства, вар'яцтва, хаосу... Аднак неўзабаве з гэтых змрочных глыбіняў паўстаў сон: вярнуся да майго айца.

Калісьці да мяне з турмы напісаў адзін мужчына. Перад тым, як ён туды трапіў, ён быў паспяховым адвакатам, меў сям'ю. Не ведаю, што стала прычынай таго, што ён апынуўся ў няволі. У лісце ён апісаў наступную сітуацыю: "Я ляжаў у цемры. У мяне не было нічога – я згубіў працу, жонку, дзяцей, сваю годнасць. Я хацеў памерці. Але неўзабаве ўва мне нарадзілася зорка любові і я схапіўся за яе". Часамі толькі на самым дне, калі мы зусім губляем пачуццё бяспекі, з'яўляецца святло, нараджаецца "зорка любові". Тады мы дакранаемся да праўды, нас не ахінае ні адна абарончая сістэма. Можна сказаць, што рост малодшага сына адбыўся праз спуск на самае дно. Выпрабаванне, альбо крызіс старэйшага сына звязаны з верай у айца. А таму справа тут закранае не толькі недахоп любові, але і таго, што ён не давяраў айцу і судзіў яго. Гэта першасны грэх чалавечага роду – асуджэнне, якое не дазваляе спазнаць неверагоднай любові Бога да людзей з непаўнаспраўнасцямі.

– Магчыма, у старэйшым браце прамаўляла памяць...

– Так, пад умоваю, што мы звяжам памяць з бяспекай. Памяць дае нам пачуццё бяспекі. Чалавек з хваробай альцгеймера, які нічога не памятае, поўнасцю губляе пачуццё бяспекі - ён не ведае, што здарыцца з ім і г.д. Я думаю, што вера павінна азначаць канец памяці пра бяспеку. Канешне, можна сказаць, што ў старэйшага брата адгукаецца памяць пра разбэшчаннасць малодшага, але, мне падаецца, тут штосьці глыбейшае. Тут справа ў памяці, якая злучана з пачуццём бяспекі.

– Але калі мы чытаем гэтую прыпавесць, то, на першы погляд, мы прызнаем права старэйшага брата.  Бо ён быў сумленны, ён дамагаўся справядлівасці. 

– Так, гэта праўда. Таму я часта паўтараю, што Езус пераварочвае свет дагары нагамі. Езус, які мые ногі вучням... Пётр мае рацыю – гэта шаленства, чыстае шаленства... Я буду мыць Твае ногі, а не Ты мае... Гэта той момант, калі Езус усё пераварочвае дагары нагамі. Як зразумець той факт, што людзі з непаўнаспраўнасцямі могуць быць святымі? Як змясціць у галаве, што людзі з непаўнаспраўнасцямі адчуваюць Хрыста прысутным? І якая сувязь паміж Эўхарыстыяй і ўбоствам? Гэта пункт, які мы не можам асэнсаваць - таямніца веры - і таму мыццё ног так рэдка практыкуюць у Касцёле. Бо гэта ж выглядае смешна... Я чуў, што з нагоды вялікіх урачыстасцей у лакальных Касцёлах будуць адбывацца абрады мыцця ног. Цікава, што біскупы будуць мыць ногі святарам. А чаму не наадварот? Ці не сталася мыццё ног прывілеем, нечым, аб чым вырашае іерархія?

 Штосьці не так з таямніцаю Уцелаўлення. Штосьці не так з крыжам Хрыста. Менавіта таму Пётр не мог гэта перанесці. Не мог вынесці ідэі слабога Хрыста. Бог габрэйскай традыцыі мусіць быць моцным, усемагутным. Але слабы Хрыстос, які плача да Айца: Божа мой, чаму ты мяне пакінуў?.. Гэта аддае шаленствам.

 (апрацавала Алена Мілюк)

Размова была надрукавана ў часопісе "Знак", нм 3/2000.

Крыніцы:

http://mateusz.pl/czytelnia/znak-vanier.htm

6